Nieuws
Money Mules

Nieuwe vorm van interventie bij geldezels: OM en reclassering zetten in op leermoment

Het weekend van 18 en 19 mei 2019 was een bijzondere voor toezichthouder Vincent. In dat weekend werden in Rotterdam-Zuid 19 mensen opgepakt die verdacht werden van witwassen en oplichting. Ze werden datzelfde weekend nog afgestraft: een werkstraf bij bureau HALT voor de minderjarigen en reclasseringstoezicht en voorlichting geven op scholen voor de meerderjarigen. Vincent vertelt over het weekend, waarin de vlotte samenwerking tussen OM, politie en reclassering een grote rol speelde.

“Ruim 3 maanden geleden appte ik een officier van justitie in Rotterdam-Zuid  of ze een keer aan tafel wilde met mij en collega Ton Starrenburg over een nieuwe cyberaanpak. Wij wilden namelijk praten over hoe we geldezels konden verplichten voorlichting te geven op scholen over hun foute handelen: hun pinpas afgeven aan criminelen voor witwaspraktijken. Haar reactie: “Hey Vincent.. toevallig wilde ik jou net over hetzelfde bellen, want we zijn bezig met de organisatie van een weekend, kun je daar niet aanhaken?”

Een week later zaten we aan tafel met vier officieren van justitie, een projectleider van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), de laanmanager van de Beijerlandselaan, en Jongerenwerk op Zuid (JoZ). We bespraken de 19 verdachte jongeren die naar boven waren gekomen in onderzoeken naar aanleiding van meldingen bij het Landelijk Meldpunt Internet Oplichting (LMIO).
Zaterdag 18 en zondag 19 mei was het weekend: twee dagen lang aan de slag met politie/recherche en het Openbaar Ministerie. JoZ sloot aan om, los van de justitiële aanpak, de jongeren te benaderen en ze zo in beeld te krijgen, ook als ze niet ter plekke zouden worden gestraft.

Ik heb zojuist keihard de deur op slot gedraaid

Pittige ervaring
De jongeren die verdacht werden, hadden ofwel een brief thuis gekregen dat ze zich moesten melden bij het politiebureau, ofwel ze werden voor het krieken van de dag opgepakt. Op het bureau werden ze dan gefouilleerd en in een ophoudcel geplaatst. Een pittige ervaring voor velen. 
In de ophoudcel kwam ik ze dan halen. Soms waren ze, na enkele uren niemand te hebben gesproken, erg blij om even weer te kunnen ‘kletsen’ met iemand. “Mag ik eerst even plassen?”  Dan besef je ineens dat ze zelfs daarin beperkt worden.

Na het gesprek bracht ik ze weer terug naar hun politiecel en sloot ik hen weer in… Een vreemd idee: wat een impact moet deze dag voor hen hebben, en ik heb zojuist keihard de deur op slot gedraaid. Het was een totaal nieuwe ervaring voor me om jongeren direct na politieverhoor te spreken en daarna gelijk de officier van justitie te informeren en adviseren. Dezelfde dag staat zo’n jongere dan weer buiten en weet hij waar hij aan toe is. In de twee dagen (bijna 20 uur tezamen) hebben wij ongeveer 13 jongeren kunnen spreken.

Kwetsbaar
Die jongeren waren kwetsbaar. Enerzijds omdat ze even alle controle over hun doen en laten kwijt waren en anderzijds dat ze op hun nog zo jonge leeftijd al behoorlijk beschadigd waren. Van mishandelingen en gesloten plaatsingen tot je 18e, zwanger van je derde kind op je 22e en een zorgmelding vanwege de situatie thuis, tot jongeren met een zeer laag IQ.

Het gebruik van de SCIL18+ werd door de partners als zeer waardevol ervaren

Meetinstrument voor bepalen van licht verstandelijke beperking
Bij dat laatste bleek het gebruik van de SCIL 18+ (meetinstrument om te bepalen of er mogelijk sprake is van licht verstandelijke beperking, een vragenlijst met 16 vragen) vaak een uitkomst. Verhoren liepen regelmatig vast omdat volgens de rechercheur niet duidelijk was of de jongere de boel ‘belazerde’ of omdat hij echt zo beperkt was dat een verhoor onmogelijk was. Dit laatste bleek in één geval aan de orde. De jongere scoorde zo laag dat na overleg met alle partijen, inclusief diens advocaat, werd besloten om niet verder te gaan. Wel hebben we gekeken of er voldoende zorg/hulpverlening voor deze jongen was. Dit hebben we vervolgens geregeld.
Het gebruik van de SCIL 18+ werd door de partners als zeer waardevol ervaren.

Rol van de reclassering
De schuldig bevonden minderjarigen kregen een HALT-afdoening  (een taakstraf via bureau HALT). Niet schoffelen in een plantsoen maar digitaal papier prikken:  binnen het project InstaClean gingen ze nepaccounts op Instagram te lijf door deze profielen te melden aan Facebook en Instagram. Daarnaast kregen ze een weerbaarheidstraining: vaak hebben deze jongeren moeite met nee zeggen en dat leren ze daar.
Voor de 18+’ers kwamen wij dan om de hoek kijken: ze komen bij ons één of twee jaar onder toezicht te staan, we begeleiden hen bij het verkrijgen van een nieuwe bankrekening (vaak is deze opgeheven en voelt de bank er ook niets meer voor een nieuwe te openen) én ze zijn verplicht een presentatie of voorlichting te geven op scholen.

Kijk wat mij is overkomen en wat heeft het me gebracht...
Zoals de persofficier van Justitie Thomas Slieker in de uitzending van TROS Opgelicht aangaf, reageerden bijna alle jongeren die wij spraken best positief op het idee dat we met hen voorlichting willen geven op scholen of andere maatschappelijke locaties over geldezels en de gevaren en gevolgen daarvan. Ze waren wel een beetje terughoudend over het zelf presenteren of een vlog opnemen en deze verwerken in de presentatie. Toen we aangaven dat we hen daarbij zouden begeleiden, gaven enkelen aan dat dan wel oké te vinden. Niemand weigerde: we konden altijd wel een manier vinden die paste.

Deze interventie staat nog erg in de kinderschoenen. Het belangrijkste is dat het de jongeren afschrikt en dat ze het ervaren als een leermoment. Door de bankpas af te geven hebben ze criminele activiteiten mogelijk gemaakt, en soms weloverwogen gekozen er ook aan te verdienen. Het is zaak hen duidelijk te maken dat ze zich hiermee op het verkeerde pad begeven en dat ze zichzelf en ook anderen moeten behoeden voor de problemen die dit kan veroorzaken.

Het was al met al een intensief maar zeer waardevol en geslaagd weekend waarin we hebben ervaren dat de samenwerking met (keten)partners van groot belang is. Een volgende sessie staat gepland, waarbij we gaan evalueren hoe dit weekend verliep en verder kijken hoe we deze vorm van straffen verder kunnen uitbreiden."

 

Lijkt zo'n baan als toezichthouder jou ook wel wat?

Ben je geïnspireerd geraakt door dit verhaal over onze toezichthouder Vincent? Kijk bij onze vacatures of er iets voor je bij zit!

Geplaatst op 24 juni 2019