"Je beleeft wat een klein kind meemaakt tijdens een ruzie. Normaal gesproken denk je daar helemaal niet aan. Maar als je dan in de rol zit van een jongetje van 7 jaar en je babybroertje huilt in zijn bedje, en je vader komt schreeuwend binnen… Dan komt het effect van zo’n ruzie op een kleintje heel erg bij je binnen," vertelt Mark over zijn ervaring met de pilot van het Virtual Reality project ‘Vergeet Mij Niet’.

De regio’s Noordwest en Zuidwest van Reclassering Nederland deden in 2017 mee aan de proef waarbij een Virtual Reality (VR) simulatie werd gebruikt als onderdeel van Beëindig Onderling Relationeel Geweld (BORG). Dit is een training voor volwassen daders van partnergeweld die onder reclasseringstoezicht staan. Met behulp van een VR-bril maken deelnemers een ruzie tussen ouders mee vanuit het perspectief van een kind. Uit de pilot blijkt dat het een krachtig hulpmiddel is bij de BORG-training. De simulatie raakt diepere gevoelslagen bij de deelnemers. Met als gevolg dat deelnemers die vóór de simulatie moeite hadden om zich in te leven, zich erna kwetsbaar durfden op te stellen. Het lukte hen te reflecteren op hun gedrag; ze konden zich beter verplaatsen in de situatie en de gevoelens van hun kinderen. Ook kregen deelnemers meer inzicht in de schadelijke gevolgen van geweld. 

Levensecht: als 7-jarige bij ruzie ouders

In de VR-simulatie ‘Vergeet Mij Niet’ kruipt de deelnemer in de huid van een 7-jarige jongen. Je kunt als het jongetje rondlopen in de kinderkamer, in deze kamer ligt ook het babyzusje in een ledikantje. Op de benedenverdieping krijgen de ouders ruzie. Vervolgens komen vader en moeder al ruziënd naar de kinderkamer. En dat komt levensecht over. Dat ondervond ook reclasseringswerker en BORG-trainer Mirjam Goudsmit van Royen. Ook zij stapte in de digitale wereld van ‘Vergeet Mij Niet’: “Het is indrukwekkend, ik werd erdoor geraakt. Dit is heel intens. Ik dacht ook aan mijn eigen kinderen; want ja, ik heb ook weleens ruzie met mijn partner.

‘Het effect van Virtual Reality is ook niet te vergelijken met het zien van een zielige film.’

Ook al weet je dat je moet oppassen met je kinderen als je ruzie hebt, je wordt hierdoor echt even met je neus op de feiten gedrukt. Het effect van Virtual Reality is ook niet te vergelijken met het zien van een zielige film. Door in de huid van een kind te kruipen, begrijp je nog beter hoe het is voor een kind om geweld mee te maken. Het geeft je een gevoel van schuld en schaamte.”

Geen twijfel

Mark twijfelde niet toen hij werd gevraagd mee te doen aan de pilot: “Vanwege mijn eigen stommiteit loop ik bij reclassering. Je schiet er niets mee op als je nergens aan meedoet, je kunt er maar beter van leren, toch?” Als gamer heeft hij veel ervaring met Virtual Reality. Hij vindt de situatie in de pilot mooi, maar de personages mogen wat hem betreft nog realistischer zijn. Toch werd ook hij geraakt door de intensieve ervaring: “Door de geluiden en beelden lijkt het alsof je zelf in die kinderkamer staat. Op een gegeven moment wilde ik het kleine huilende baby’tje oppakken om te troosten. Maar toen stond ik in het luchtledige te grijpen.”

Mark deed enkele maanden geleden mee aan de pilot, in de tussentijd werd hij zelf vader. Hij denkt dat ‘Vergeet Mij Niet’ mensen kan helpen: “Het heeft mij echt een stuk geholpen. Ik heb veel agressie in me en sta ook wel eens te schreeuwen. Door het van een ander standpunt te zien word je echt wakker geschud. Ik dacht erna: ‘Oh shit, zo maakt een ander dat mee’. Je hebt het gevoel er echt bij te zijn. Wat ik heb meegemaakt wil ik mijn kleine jongen niet aandoen.”

Uitbreiding VR-simulatie

De pilot leverde een aantal verbeterpunten op. Deze worden in het vervolgtraject doorgevoerd. Zo krijgen mannen zonder kinderen andere begeleiding dan vaders. De VR-simulatie zelf wordt uitgebreid: de omgeving krijgt een realistischer uitstraling qua vormgeving en animatie. Ook wordt een extra personage toegevoegd: een oudere zus. Eind 2018 is de VR-omgeving klaar en volgt een tweede proefperiode met ‘Vergeet mij niet’.

Mirjam vindt de VR-training een goede toevoeging aan het reclasseringswerk. “Ik vind het heel positief dat Reclassering Nederland meewerkt aan dit soort projecten. Het laat zien dat we openstaan voor innovatieve werkvormen, we volgen de nieuwe ontwikkelingen op gebied van gedragstrainingen Reclassering heeft de juiste mensen en kennis in huis heeft om met plegers van huiselijk geweld te werken. Er komen ook andere aanbieders van trainingen, maar het is juist belangrijk dat wij deze trainingen kunnen blijven geven. Dit is onze expertise.”

*Voor dit artikel hebben we vanuit privacyoverwegingen niet de echte naam van de deelnemer aan de pilot gebruikt.

Dit verhaal maakt onderdeel uit van het jaarverslag 2017 van Reclassering Nederland.

In 2017 had Reclassering Nederland veel aandacht voor innovatie. Medewerkers werden gestimuleerd mee te denken over mogelijkheden om de kwaliteit van advies, toezicht- en gedragsinterventies en werkstraffen verder te verbeteren.  

Dit leidde tot:

  • Pilot VR-simulatie ‘Vergeet Mij Niet’ in gedragstraining BORG
  • Ontwikkelingen op gebied van gebruik van apps om het werk of contact te vergemakkelijken voor cliënten, vrijwilligers en medewerkers.
  • Inventarisatie van mogelijkheden voor inzet van wetenschap en experimenten bij de reclasseringswerkzaamheden en contacten bij gemeenten en in het sociaal domein.