Elektronische Monitoring

Reclassering Nederland maakt regelmatig gebruik van Elektronische Monitoring (EM) bij het uitvoeren van een toezicht. Dan controleren we met een elektronische enkelband of een dader of verdachte zich houdt aan bijzondere voorwaarden als een locatieverbod of -gebod.

    Wat is Elektronische Monitoring?

    Elektronische Monitoring (EM) is de verzamelnaam voor elektronische instrumenten die het reclasseringstoezicht ondersteunen. 'EM' maakt altijd onderdeel uit van een (reclasserings)toezicht en is een combinatie van controle en begeleiding.

    De reclassering zet een elektronische enkelband in om te controleren of een verdachte of dader opgelegde bijzondere voorwaarden naleeft. De enkelband is dus geen ‘bewakingsmiddel’. Voorbeelden van bijzondere voorwaarden zijn een locatiegebod, locatieverbod of een alcoholverbod.

    Bij Elektronische Monitoring draagt een dader of verdachte dag en nacht een enkelband. Zo kunnen we risico’s beperken en eventuele slachtoffers beschermen.

    De inzet van elektronische controlemiddelen vergroot het slagingspercentage van het toezicht. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Groningen (2005).

    Locatieverbod, locatiegebod en alcoholverbod

    Heeft de rechter, officier van justitie of Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) iemand een locatieverbod en/of locatiegebod opgelegd? Dan kan de reclassering met een elektronische enkelband controleren of deze persoon zich hieraan houdt. De enkelband is dus niet bedoeld als vervangende detentie of om te voorkomen dat iemand vlucht of een delict pleegt.

    Met de Alcoholmeter controleren we of een verdachte of veroordeelde een alcoholverbod overtreedt. De Alcoholmeter is een pilot uitgevoerd door Stichting Verslavingsreclassering & GGZ (zie ook hieronder bij 'soorten enkelbanden').

    • locatieverbod: een verdachte of veroordeelde mag op een bepaalde plek (of plekken) niet komen. Bijvoorbeeld in de buurt van een slachtoffer, voetbalstadion of uitgaansgebied.
    • locatiegebod: een verdachte of veroordeelde moet op bepaalde tijden juist ergens zijn, meestal is dit thuis.

    Naast het controleren of een verdachte of dader zich houdt aan bijzondere voorwaarden, heeft een enkelband nog meer functies. Zo gaat er een preventieve werking uit van de enkelband. Dragers houden zich beter aan een locatiegebod- of verbod.

    Daarnaast helpt de enkelband bij het structureren van het leven van een drager. De drager krijgt bijvoorbeeld weer een ‘normaal’ dag-en-nacht ritme, doordat hij of zij in de nacht thuis moet zijn. Voorwaarde voor het dragen van een enkelband is dat een dader of verdachte geschikte huisvesting heeft.

    Aanleiding Elektronische Monitoring

    De enkelband wordt in verschillende fases van het strafproces ingezet, onder andere bij:

    • schorsing van preventieve hechtenis
    • voorwaardelijke veroordeling
    • voorwaardelijke invrijheidstelling
    • tbs met voorwaarden
    • tbs met voorwaardelijke beëindiging van de dwangverpleging
    • detentieverlof (re-integratieverlof)
    • detentiefasering (Penitentiair Programma)
    • proefverlof Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen (PIJ)
    • gedrag beïnvloedende maatregel bij minderjarigen (GBM)
    • strafrechtelijke minderjarigen

    Soorten enkelbanden

    De 'gewone' enkelband
    De enkelband kan gebruik maken van radiofrequency identification (RFID) en Global Positioning System (GPS). Per situatie maakt de reclassering een keuze of er alleen RFID of ook GPS wordt toegepast.

    Met het radiosignaal (RFID) controleert de enkelband meestal het locatiegebod. De drager van de enkelband moet dan volgens een vooraf bepaald rooster op een bepaalde locatie zijn. Meestal controleert de reclassering of iemand in de avond en nachtelijke uren thuis is. GPS gebruiken we met name om een locatieverbod te controleren. 

    Wanneer enkelbanddragers buiten bereik komen van de satellieten of in de buurt van een verboden gebied komen, ontvangen zij een sms. Ook belt het monitoringscentrum van de Dienst Vervoer & Ondersteuning (DV&O) van de Dienst Justitiële Inrichtingen en/of hun reclasseringswerkers direct naar de drager. Hij of zij moet dan ook altijd telefonisch bereikbaar zijn.

    Enkelband met alcoholmeter
    De enkelband met alcoholmeter meet 24 uur per dag via transpiratie of de drager wel of geen alcohol gedronken heeft. Wanneer de drager alcohol drinkt, ontvangt een centrale meldkamer hiervan een melding en wordt er direct contact opgenomen. SVG verslavingsreclassering voert de toezichten uit waarbij de alcoholband wordt ingezet. 

    Sabotage van de enkelband

    De enkelband is gemaakt van rubber en glasvezelkabel. De band is met enige kracht of met gereedschap te verwijderen. In noodsituaties, zoals bij een ongeluk, moet de enkelband verwijderd kunnen worden om ernstig lichamelijk letsel te voorkomen of te behandelen. 

    Sabotage van een enkelband en overtreding van een gebiedsverbod- of gebod leiden altijd tot actie. Er is een opvolgingsprotocol waarin staat hoe te handelen per type melding. Zodra een drager de enkelband losmaakt, geeft de enkelband automatisch een melding aan het monitoringscentrum van DV&O en de reclasseringswerker. Dit gebeurt ook als de verdachte of veroordeelde in een gebied komt waar hij niet mag komen. Of een gebied verlaat waar hij binnen moet blijven.

    Overtreedt een drager het gebiedsverbod en is er sprake van een te beschermen slachtoffer? Dan wordt direct de politie ingeschakeld. Laadt een drager zijn band niet tijdig op? Ook dan gaat er ook een signaal naar het monitoringscentrum van DV&O en volgt actie.

    Cijfers

    In heel 2022 droegen in totaal bijna 3000 personen een enkelband. Cijfers van de reclassering en DJI laten zien dat een band in 2022 bij 96,6% bleef waar die hoort: om de enkel van een drager. 

    Opsporing

    Als een verdachte of veroordeelde zijn enkelband verwijdert en voortvluchtig is, volgt (inter)nationale opsporing. De politie kan, onder verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie, een speciaal politieteam (FAST NL) inzetten voor de opsporing.

    Zodra de verdachte of veroordeelde is aangehouden, gaat hij of zij naar de gevangenis. Het bevoegd gezag beslist welke gevolgen de overtreding heeft. Bij vernieling of verduistering van een enkelband doet DV&O aangifte. Er is dan sprake van een nieuw strafbaar feit.

    Wie doet wat bij Elektronische Monitoring?

    De reclassering maakt een adviesrapport, waarin staat of inzet van Elektronische Monitoring mogelijk en raadzaam is bij een persoon. De reclassering stelt onder meer vast hoe groot de kans is op herhaling van crimineel gedrag en welke risico’s aanwezig zijn.

    De rechter besluit, onder andere op basis van het reclasseringsadvies, of een enkelband wordt ingezet als controle op de bijzondere voorwaarden bij een vonnis.

    De officier van justitie van het Openbaar Ministerie kan een enkelband vorderen als controle op voorwaarden bij bijvoorbeeld de voorwaardelijke invrijheidstelling.

    De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) van het ministerie van Justitie en Veiligheid kan een enkelband vorderen in het kader van een Penitentiair Programma, re-integratieverlof of een scholings-/trainingsprogramma.

    Aansluiten van een enkelband

    De Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) is verantwoordelijk voor de aan- en afsluitingen van de enkelband. Ook zorgen zij voor het functioneel beheer van de software, hardware-management en de storingsopvolging van de enkelbanden. Dit gebeurt in opdracht van en in samenwerking met de reclassering.

    Enkelband in andere landen

    In de ons omringende landen wordt Elektronische Monitoring vaker ingezet dan in Nederland. Een beveiligingsfirma brengt de enkelband aan en verzorgt ook de monitoring. Er is in de meeste gevallen geen sprake van een begeleidingscomponent bij elektronische monitoring, zoals in Nederland.

    Vragen of contact? Vul dan het vragenformulier in.

    Proef met slachtofferdevice

    In de regio Rotterdam loopt sinds september 2022 een proef ‘slachtofferdevice’. De proef houdt in dat enkele slachtoffers van stalking of ernstig huiselijk geweld, waarbij een hoog risico is op geweldsincidenten, een apparaatje bij zich dragen.

    Het slachtofferdevice is gekoppeld aan de elektronische monitoring van de verdachte/veroordeelde. Komen de enkelbanddrager en het slachtoffer bij elkaar in de buurt (1 km) dan komt er bij de reclassering een signaal binnen. Wij maken dan de afweging of we het slachtoffer informeren. Als het nodig is, kan ook de politie worden ingeschakeld via een noodknop op het device of door ons. Er doet een klein aantal slachtoffers mee aan de proef. Aanmelden voor de proef is niet mogelijk, selectie vindt plaats door betrokken ketenpartners zoals Veilig Thuis, Slachtofferhulp Nederland, Arosa (slachtofferbegeleiding), politie en de reclassering.

    Aukje LI 2 Verhaal

    Werken met 'de enkelband', Aukje weet er alles van

    06:47

    Een dag meelopen met de EM-specialisten in Reclassering Eindhoven!

    Fokko Verhaal

    Van pilot tot pensioen: Fokko bleef geboeid door de enkelband

    08:05

    Joost Sneller is geboeid door de enkelband! - septEMber de maand van Elektronische Monitoring