Verslag raad van toezicht 2019

Het meerjarig perspectief waarlangs Reclassering Nederland haar ambities vorm geeft, kan rekenen op steun van de raad van toezicht. Onder de noemer ‘Bevlogen teams in buurt en bajes’ wordt een steviger verbinding gelegd met samenwerkingspartners op lokaal niveau en met het gevangeniswezen. Voor het leveren van kwalitatief goed reclasseringswerk is samenwerking met lokale partners ‘in de buurt’ in toenemende mate van belang. Datzelfde geldt voor het gevangeniswezen; gebruik maken van elkaars kennis en expertise maakt het werk effectiever. Samen met de Dienst Justitiële Inrichtingen werkt de reclassering aan een toekomstbestendige, optimale samenwerking ‘in de bajes’. In haar strategie-sessie heeft de raad van toezicht uitgebreid stilgestaan bij deze ontwikkelingen en de wijze waarop de ambities vorm krijgen in pilots en gerichte lokale initiatieven.

Het beleggen van meer verantwoordelijkheden bij medewerkers leidt tot extra werkplezier, maar legt ook dilemma’s bloot.

Dat in het meerjarig perspectief ook wordt gesproken over ‘bevlogen teams’ zegt iets over de wijze waarop Reclassering Nederland invulling wil geven aan het reclasseringswerk in het algemeen en aan de ambities op het gebied van ‘buurt en bajes’ in het bijzonder. De organisatie besteedt expliciet aandacht aan werken in teamverband, sturen op vertrouwen en daarbij passend leiderschap. De raad van toezicht volgt deze ontwikkeling aandachtig. Het vergt veel van de organisatie om deze andere manier van sturen en leiding geven te realiseren.

De raad van toezicht werd tijdens een werkbezoek aan de regio Oost dan ook onder meer bijgepraat over een experiment met zelforganisatie. Het beleggen van meer verantwoordelijkheden bij medewerkers leidt tot extra werkplezier, maar legt ook dilemma’s bloot. Het heeft invloed op de manier van onderlinge samenwerking en het leiderschap. Tijdens dit werkbezoek werd overigens ook aandacht besteed aan een initiatief om te komen tot een nieuwe, toekomstbestendige organisatie van de werkstraf. In 2020 laat de raad van toezicht zich graag nader informeren over de resultaten van de pilot en de mogelijke nieuwe inrichting van het werkstrafproces, die gericht is op een ‘snelle, zekere en veilige’ uitvoering.

Om de meerjarige ambities en plannen te realiseren, is ook een meerjarig inzicht in de begroting gewenst.

In samenspraak met het ministerie van Justitie & Veiligheid en de andere twee reclasseringsorganisaties is de afgelopen jaren gewerkt aan een model waarbij aan de hand van kwaliteitsindicatoren extern verantwoording wordt afgelegd. Reclassering Nederland streeft ernaar om de wijze waarop zij extern verantwoording aflegt in lijn te brengen met de aspecten waarop zij intern stuurt. In een themabespreking heeft de raad van toezicht van gedachten gewisseld over de wijze waarop de verantwoordingsrelatie met het ministerie momenteel vorm krijgt.

“ Om de meerjarige ambities en plannen te realiseren, is ook een meerjarig inzicht in de begroting gewenst. De raad van toezicht hecht hier veel waarde aan. In 2019 is hier een begin mee gemaakt. Dit vergt echter ook een stabielere doorkijk op de financiën voor de komende jaren vanuit het ministerie van Justitie & Veiligheid.”

Om de meerjarige ambities en plannen te realiseren, is ook een meerjarig inzicht in de begroting gewenst. De raad van toezicht hecht hier veel waarde aan. In 2019 is hier een begin mee gemaakt. Dit vergt echter ook een stabielere doorkijk op de financiën voor de komende jaren vanuit het ministerie van Justitie & Veiligheid. Het ministerie heeft inmiddels toegezegd hierop inspanningen te willen plegen. De druk op het budget van de reclassering is en blijft namelijk groot. Dat baart de raad van toezicht zorgen. In 2019 zijn structurele besparingen ingeboekt om een negatieve begroting te voorkomen. Echter, forse investeringen in opsporing en vervolging en de invoering van beleidswijzigingen, -intensiveringen en wetten vragen om extra inzet van de reclassering. In financiering voor deze inzet is te vaak niet voorzien wat leidt tot een disbalans met de beschikbare middelen. De raad van toezicht volgt de te maken keuzes met aandacht, omdat niet uitgesloten kan worden dat deze effect hebben op de kwantiteit en kwaliteit van het reclasseringswerk.

Naast de reguliere onderwerpen die de tafel van de raad van toezicht passeren, zoals onder meer de begroting, de jaarrekening, de opvolging van de bevindingen uit de management letter, de wederom behaalde HKZ-R-certificering en de risicoanalyses, ging in 2019 de aandacht onder meer uit naar een controle door de APG waaruit bleek dat er een fout is gemaakt in het kader van pensioenafdracht. Om dergelijke onjuistheden in de toekomst te voorkomen, heeft de bestuurder een quick scan laten uitvoeren op vergelijkbare bedrijfsvoeringsprocessen. Hieruit zijn lessen getrokken die worden gemonitord en gedeeld met de raad van toezicht.

In een themabespreking heeft de raad van toezicht gesproken over de mogelijke aanbesteding van justitiële interventies. De raad besprak de principiële bezwaren die hieraan kleven en constateerde dat een aanbesteding haaks zou staan op de strategische koers die de reclassering met steun van het ministerie van Justitie & Veiligheid is ingeslagen. Het ministerie bleek later in het jaar deze zienswijze te onderschrijven. De raad van toezicht is met de bestuurder van mening dat gedragsverandering een kerntaak van de reclassering is. De raad volgt dan ook met aandacht de inspanningen om te komen tot een verdere inhoudelijke doorontwikkeling van de interventies en een goede borging daarvan in het reclasseringswerk.
In 2019 had de raad van toezicht ook bijzondere aandacht voor de internationale werkzaamheden van de reclassering. Zo bracht de raad een bezoek aan Bureau Buitenland. Daarnaast werd diverse malen gesproken over de reclassering in het Caribisch gebied. Het ministerie van Justitie & Veiligheid besloot in 2019 tot een rechtstreekse subsidierelatie tussen het ministerie en Stichting Reclassering Caribisch Nederland. Reclassering Nederland vervult vanaf 2020 richting SRCN uitsluitend een ondersteunende rol. Deze beslissing lag in lijn met de wens van de raad van toezicht en raad van bestuur van Reclassering Nederland. Vanuit deze nieuwe verhoudingen wordt de goede samenwerking met de reclassering op de BES-eilanden voortgezet.

De raad van toezicht bestaat uit vijf leden. Voorzitter Liesbeth Spies en de leden Pauline Schuyt, Jan Hamming, Marieke Koek en Tom Groot.

In 2019 besloot de raad van toezicht tot het herbenoemen van Marieke Koek en Tom Groot als leden van de raad van toezicht. Zij zijn benoemd voor een tweede termijn van vier jaar, respectievelijk tot 1 juli 2023 en 1 januari 2024.

De raad van toezicht besloot tevens, na advies te hebben ingewonnen van de ondernemingsraad, tot het omzetten van het tijdelijke dienstverband van de bestuurder voor 1 jaar naar een dienstverband voor onbepaalde tijd.

Utrecht, 18 mei 2020

Mevrouw mr. drs. J.W.E. Spies
Voorzitter raad van toezicht