Toen Annerie begon met werken in de PI was het 'een beetje pionieren'. "Ik was gewend vanuit een opdracht te werken, maar in de PI moeten we vooral ontdekken waar we van meerwaarde kunnen zijn. Daarvoor moet je soms buiten de kaders kijken en doen wat nodig is," zegt Annerie.
Completer beeld
Dat de reclasseringswerker in de PI echt van meerwaarde is, is inmiddels wel duidelijk. "Je krijgt een completer beeld van iemand als je zelf in de PI aanwezig bent. In een een-op-een gesprek, vanuit een opdracht, kan iemand zich toch op een bepaalde manier voordoen. Maar als ik daarna over een afdeling loop en zie hoe iemand zich daar gedraagt en na gesprek met afdelingspersoneel, mentor of casemanager, kan dat een ander of completer beeld geven. Ook kan ik beter anticiperen op veranderingen, bijvoorbeeld als iemand gewelddadig gedrag laat zien of positieve urinecontroles heeft. Door los te laten wat er op bepaalde punten wordt gevonden, maar door te kijken naar gedrag gedurende een hele detentieperiode kunnen we denk ik echt doen wat nodig is."
Niet elke gedetineerde zit te wachten op contact met de reclassering. "Doordat mijn collega’s en ik in de PI aanwezig zijn, komen we daar al eerder achter. Wij maken in een vroeger stadium kennis met iemand en hebben daardoor meer tijd om iemand in beweging te krijgen. Zeker de doelgroep die zorgmijdend is of bijvoorbeeld negatieve ervaringen heeft opgedaan met de reclassering moeten we in beeld krijgen. Juist omdat we binnen werken kan op een laagdrempelige manier contact gelegd worden. Als iemand niet in gesprek wil en de risico’s voor recidive groot zijn, dan ga ik de gedetineerde volgende week nog eens bezoeken, de week daarna nog eens. Juist deze doelgroep moeten we proberen in beweging te krijgen omdat dat in mijn optiek werken is aan recidivevermindering en een veiliger samenleving."
Reclasseringswerkers in de PI werken bij een van de drie reclasseringsorganisaties: Reclassering Nederland, Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering en Stichting Verslavingsreclassering GGZ. Hun aanwezigheid in de PI is onderdeel van het programma Reclasseren in de PI, een 3RO-programma met als doel door intensivering van de samenwerking tussen DJI en reclassering, de re-integratie van gedetineerden na detentie te verbeteren en kans op recidive te verminderen. Voor de reclassent maakt het niet uit welke reclasseringsorganisatie zij voor zich hebben, zij hebben gewoon te maken met ' de reclassering'.
Forensische scherpte
Hoe ziet het werk van een reclasseringswerker in de PI er dan uit? Wanneer een nieuwe gedetineerde de PI binnenkomt, voert de reclasseringswerker een screening uit. Er wordt gekeken of deze persoon al bekend is bij de reclassering en of er relevante informatie is om te delen met de casemanager. Omdat Annerie in de PI werkt, hoeft ze niet meer te wachten tot de casemanager bij haar op de lijn komt met een vraag of opdracht. Lijntjes zijn kort en zo kan al snel worden ingegrepen of bijgestuurd.
De reclasseringswerker kijkt mee wat nodig is om de kans op recidive zoveel mogelijk te verminderen. "Wij brengen toch een bepaalde forensische scherpte met ons mee. Iemand kan het in detentie nog zo goed doen, maar er is wel een delict gepleegd en daar moet je oog voor houden. Voor dat delictgedrag, bijkomende problematiek, risico-inschattingen en wat dat vraagt aan interventies, daar ligt onze expertise."
Ook wordt er weleens een beroep gedaan op de expertise van reclasseringswerkers bij het ontwikkelen van bepaald beleid: "Zo heb ik onlangs meegedacht over de vraag of en hoe we onze expertise kunnen inzetten op het Penitentiair Psychiatrisch Centrum."
Gezamenlijke visie
Voor de reclasseringswerkers in de PI is geen dag hetzelfde: "De ene dag is er contact met de casemanager en gedetineerde naar aanleiding van de screening. Een casemanager vraagt mij bijvoorbeeld om mee te denken hoe groot risico’s zijn voor recidive, wat voor gevolgen dat kan hebben voor vrijheden en wat dit vraagt aan interventies. Soms is het ook goed om daar eens over te sparren met elkaar en met elkaar de forensische scherpte te blijven houden. Een gezamenlijke visie rondom het inschatten van risicovol gedrag is echt van meerwaarde."
Niet alleen de casemanager heeft snel een vraag gesteld aan de reclassering, maar dat geldt ook voor gedetineerden. "Als ik op de afdeling loop, krijg ik zeer geregeld vragen van gedetineerden, bijvoorbeeld over hun strafzaak. Dit is ook vaak een startpunt voor een gesprek en niet zelden dat hieruit naar voren komt dat die zaak aandacht vraagt."
Expertise van de reclassering
Inmiddels is Annerie helemaal op haar plek in de PI, maar het is voor reclasseringswerkers in de PI soms nog wel zoeken "Je moet jezelf wel echt positioneren in de PI. Het is niet voor iedereen helder waaraan je kunt bijdragen. Ik ben te gast in de PI en op die manier stel ik me ook op. Het is belangrijk om duidelijk te maken waar de bijdrage van de reclassering ligt."
In de PI Zwolle is dat goed gelukt. "Ik ben trots op wat we hier de afgelopen jaren hebben neergezet."
Door: Shari Deira