Toen Elma op haar 21e stage moest gaan lopen, wilde ze dat per se bij de reclassering doen. Ze was nieuwsgierig, vond het spannend en de doelgroep sprak haar aan. “Ik dacht: het kan toch niet zo zijn dat als je één keer iets fout doet, je daar voor de rest van je leven voor gestraft wordt? En dat is de afgelopen twintig jaar niet veranderd: ik ben er nog steeds van overtuigd dat de scheidslijn tussen goed en kwaad flinterdun is.”
Een verliefde, stalkende cliënt
Haar carrière bij Reclassering Nederland begint als Penitentiair Werker, waar ze trainingen geeft aan gevangenen. Voorts belandt ze via de Reclasseringsbalie in het toezicht, wat ze uiteindelijk combineert met de rol van adviseur. En in die rol ziet ze in de loop van de jaren de meest kleurrijke types langskomen.
Elma: “In 2004 had ik een cliënt met psychische problemen. Hij had het idee dat hij verliefd op mij was en stalkte me. Ik had een huisbezoek bij zijn ouders gepland om over hem te praten, en dat had hij ontdekt. Dus toen ik daar ’s avonds zat, belde hij zijn moeder om te vertellen dat hij een bom op de oprit geplaatst had. Wij zijn toen in allerijl naar de achterkant van het huis gevlucht en de politie en de Explosieven Opruimingsdienst Defensie moesten eraan te pas komen om de vuilniszak met daarin – wat uiteindelijk bleek – een tikkende wekker op te ruimen. Ik heb daar tot 3 uur ’s ochtends vast gezeten maar gek genoeg nooit het gevoel gehad dat ik gevaar liep. Ik wist dat ik hem kon helpen.”
Dat Elma belangrijk is voor haar cliënt, merkt ze ook op vakantie. “Ik was aan het kanoën in de Dordogne toen ik gebeld werd door het ziekenhuis waar hij was opgenomen. Hij was in een waan beland, stond op het dak van het ziekenhuis en eiste dat ik zou komen. Ik ben gestopt met kanoën en vertelde hem dat hij moest luisteren naar de politie. ‘Deze mensen doen heel erg hun best voor je. Ik kom langs zodra ik terug ben, maar luister naar hen.’ Dat heeft hij gedaan. Uiteindelijk heb ik ervoor kunnen zorgen dat hij in een psychiatrische kliniek werd opgenomen, wat hem en zijn ouders heel veel goed heeft gedaan. Hun band is hersteld en door de medicijnen kon hij weer een normaal leven leiden. Het was mooi daaraan te kunnen bijdragen.”
Ze heeft wel eens 'Ik wou dat jij mijn mama was’ tegen me gezegd
Veel last van ‘spannings’ en ‘zenuws’
Een andere cliënt die bij Elma in het geheugen gegrift staat, was een zwakbegaafde vrouw die die erg veel last had van wat ze zelf noemde ‘spannings’ en ‘zenuws’. Ze gooide bakstenen door de ruiten van het politiebureau en kraste de letter S in allerlei auto’s in haar dorp. Elma: “Ik heb deze vrouw negen jaar in toezicht gehad en uiteindelijk is ze uit het criminele circuit gekomen. Ze krijgt nu ambulante hulp en woont zelfstandig. Ik heb haar enorm zien groeien in de afgelopen jaren, ze heeft echt eigenwaarde gekregen. De ambulante hulp die ik voor haar geregeld heb, liet haar ook in haar waarde, dat werkte geweldig. Die bepaalde niets van bovenaf, maar liet haar zelf nadenken over de doelen die ze wilde stellen. Ze heeft wel eens 'Ik wou dat jij mijn mama was’ tegen me gezegd, terwijl zij 15 jaar ouder is dan ik. Dat vond ik ontroerend.”
“Je gaat je grenzen verleggen”
Elma heeft uiteindelijk twintig jaar bij de reclassering gewerkt. “Een lange tijd ja. Het is goed dat ik stop. Je merkt toch dat je je grenzen gaat verleggen, dat je dingen normaal gaat vinden die niet echt normaal zijn. Dan vertelt iemand in tranen dat er bij diegene is ingebroken en denk ik alleen maar ‘ach joh, die komen toch niet voor jou?’ Dat is niet goed natuurlijk.”
Neemt ze met pijn in het hart afscheid? Elma: “Met sommige cliënten bouw je wel echt een band op, al is het dan een professionele. Dus ik heb van een paar cliënten persoonlijk afscheid genomen, via WhatsApp. Sommigen had ik al jaren niet gesproken, en gek genoeg had ik toch de behoefte hen even te contacteren. Waarom precies? Geen idee…”
Je hebt in die jaren toch veel lief en leed gedeeld
Zijdelings blijft ze wel betrokken bij de reclassering. “Met cliënten zal ik geen contact meer hebben, maar wel met collega’s. Ik ga werken als procesmanager Zorg & Veiligheid bij de gemeente Almelo, dus ik zal enkelen nog regelmatig tegenkomen. Daar ben ik wel blij mee.” Andersom zijn collega’s misschien ook wel blij dat ze Elma nog blijven zien. “Je hebt in die jaren samen toch heel veel lief en leed gedeeld. Zoals met mijn collega Mirjam, die op vakantie was toen een cliënt van haar haar nodig had. Hij had slecht nieuws gehad, wilde naar de stad om cocaïne te scoren en fietste langs ons kantoor. Hij besloot dat een gesprek met zijn toezichthouder Mirjam beter zou zijn dan een snuif coke dus kwam binnen, maar zij was er niet. De administratie belde mij, en toen heb ik een half uur met hem gezeten. Eigenlijk heb ik niets bijzonders gedaan. Alleen maar geluisterd, hem gecomplimenteerd over het feit dat hij binnen was gekomen in plaats van naar de stad te fietsen, en niets verbloemd of mooier gemaakt dan het was. Gister zei Mirjam tegen mij: die jongen praat alleen nog maar over jou. ‘Die Elma’, had hij gezegd, ‘die heeft ervoor gezorgd dat ik niet de fout in ben gegaan.’ Zoiets is mooi om met je collega te kunnen delen, dat je er samen voor zorgt dat het beter gaat met iemand.”
Toch realiseert Elma zich ook dat zij er niet voor gezorgd heeft dat die jongen niet de mist in is gegaan. “Toen ik bij de reclassering binnen kwam, dacht ik dat ik de wereld ging redden. Maar zo werkt het niet. Het enige wat je kunt doen, is naar mensen luisteren. Aandacht voor hen hebben. En hopelijk levert hen dat wat op. Maar het redden? Nee, dat moeten ze toch echt zelf doen."
Ben je geïnspireerd geraakt door het verhaal van Elma en lijkt een functie als adviseur/toezichthouder jou ook wel wat? Check dan onze vacaturepagina. Wie weet staat er een mooie vacature voor je open!